## Introductie Gas: de basis

In deze introductieles van het lesdeel Gas krijg je onder andere basisinformatie over: de weg die gas aflegt van de bron naar jouw huis en over hoe we gas nu en in de toekomst gebruiken. Je haalt gastechnische begrippen op en leert hoe je veilig met gas werkt. Met deze basis weet jij voldoende om je te verdiepen in de twee stappenplannen bij de praktijkopdrachten.

De woorden die een {{kleur}} hebben kun je opzoeken in de online begrippenlijst. Daar vind je een korte uitleg.

Op sommige schermen zie je rechts de tab **Extra info** staan. Klik erop en krijg verdiepende informatie over de lesstof.


introductieles Gas

## Uniek Nederlands luchtje 

Gas is onzichtbaar en geurloos als het binnenkomt in het meet- en regelstation. Dat kan gevaarlijke situaties opleveren, bijvoorbeeld als er een gaslek is. Daarom wordt er aan het gas een chemische stof toegevoegd: tetrahydrotiofeen (THT). Dit gebeurt heel precies. Iedere kubieke meter aardgas wordt vermengd met 18 milligram THT. En wist je dat ieder land een eigen, specifieke geur toevoegt?

***Waarnaar ruikt het Nederlandse aardgas?***




## Spelers in het gasveld

In de gasvoorziening in Nederland spelen verschillende organisaties een belangrijke rol. Wie doet wat? 

***Sleep de toelichting naar de juiste organisatie.***

## Onder onze voeten

Aardgas halen we uit de bodem. Maar hoe is het aardgas daar ontstaan? En wat zijn de gevolgen van onze aardgaswinning? 

***Bekijk het filmpje!***

###### Bron: Schooltv

## Wat vind jij?

In het filmpje zag je het aardgasverhaal in een notendop. 

**Stelling:**
Onze ervaringen met aardgas helpen ons om alternatieve, duurzame oplossingen te bedenken voor als het aardgas op is.

***Eens of oneens?***


## Geef gas!

Bij de vakken scheikunde, natuurkunde en wiskunde heb je waarschijnlijk al veel geleerd over gassen. We zetten alle belangrijke begrippen nog even voor je op een rij. En we laten daarbij meteen de koppeling met dit keuzevak over aardgas zien. 

***Laat zien wat jij weet! Geef gas!***

## Vast, vloeibaar, gas

Stoffen kunnen voorkomen in drie verschillende toestanden. Je hebt vaste stoffen, vloeistoffen en gassen. Er zijn niet veel stoffen op aarde die bestaan in alle drie deze toestanden.

***Welke stof is hiervan een voorbeeld?***

## Samenstelling aardgas

Aardgas is een mix van brandbare en niet-brandbare gassen. De brandbare gassen zijn onder andere: methaan (CH4) en propaan (C3H8). De niet-brandbare gassen zijn onder andere: zuurstof (O2), stikstof (N2) en koolzuurgas (CO2). Meer dan 80% van aardgas bestaat uit methaan.

Als je een dampende mesthoop ziet, dan is die damp een mengsel van verschillende gassen. De damp die je ziet, is veelal waterdamp. Maar vaak komt er ook methaan vrij. Dat ruik je en dat kun je meten.


## Vloeibaar aardgas

Aardgas is, zoals de naam zegt, normaal gesproken een gasvormige stof. Maar wij maken aardgas ook vloeibaar. Dat gebeurt door het aardgas enorm af te koelen, naar -162 °C. Het volume van het aardgas wordt hierdoor kleiner.

Wanneer is een kleiner volume handig? ***Kies de twee juiste antwoorden.***

## Eigenschappen van gas

**Welk woord hoort bij welk nummer?**

Gasdeeltjes zullen altijd de gehele ruimte vullen waarin ze opgesloten zitten. Gas heeft dus geen vaste vorm en geen vast [1]. Je kunt [2] ook gemakkelijker samenpersen dan vaste stoffen en vloeistoffen. Gas bestaat uit gasdeeltjes, moleculen en atomen, die zich kriskras door een ruimte bewegen en tegen de wanden van de ruimte [3]. De botsingen veroorzaken een [4]. Bij aardgas meten we deze druk in [5].

Sleep de woorden in de juiste volgorde, van boven naar onder. 

## Druk, drukker, drukst

Er zijn drie belangrijke factoren die de druk van een gas kunnen beïnvloeden:

- De **temperatuur** die het gas heeft. Hoe hoger de temperatuur, hoe hoger de druk.

- Het **volume** van de ruimte waarin het gas zich bevindt. Hoe kleiner de ruimte, hoe hoger de druk.

- Het **aantal gasdeeltjes** waaruit het gas bestaat. Hoe meer gasdeeltjes, hoe hoger de druk.

## Druk, drukker, drukst

Welke voorbeelden horen bij de drie factoren: temperatuur, aantal deeltjes en volume? 

***Koppel de voorbeelden aan de juiste factor.***

## Altijd warm

In het gasontvangststation (GOS) wordt de druk van het aardgas verlaagd van 40 bar naar 8 bar. Daarom staat in het GOS de enorme verwarmingsinstallatie altijd aan.