## Introductie elektra: de basis

In deze introductieles van het lesdeel Elektra krijg je basisinformatie over: de weg die elektriciteit aflegt van de bron naar jouw huis, over elektriciteitskabels, elektrische begrippen, de meterkast en over veiligheid. Met deze basis weet jij voldoende om je te verdiepen in de drie stappenplannen bij de praktijkopdrachten.

De woorden die een {{kleur}} hebben kun je opzoeken in de online begrippenlijst, daar vind je een korte uitleg.

Op sommige schermen zie je rechts de tab Extra info staan. Klik erop en krijg verdiepende informatie over de lesstof.

introductieles Elektra

## Van hoog naar laag

Op de afbeelding zie je de weg die de elektriciteit aflegt van de elektriciteitscentrale tot jouw huis. Welke kabels worden waar gebruikt?

***Welk woord moet bij elke letter staan?***

## Inzoomen op kabels

Deze introductieles gaat niet over {{hoogspanningskabels}} of {{middenspanningskabels}}. De les gaat in op het allerlaatste gedeelte: de laagspanning en dus ook over laagspanningskabels.

Je leert hoe je de {{laagspanningskabel}} vanuit de straat met een {{huisaansluitkabel}} aansluit op de meterkast in jouw huis.

***Maar eerst de basis over laagspanningskabels en huisaansluitkabels.***

## Doel en materiaal

Laagspanningskabels (LS-kabels) brengen elektrische energie over van de ene plaats naar de andere plaats.

Onderweg moet er zo weinig mogelijk energie verloren gaan. Daarom zijn de aders, waar de stroom doorheen gaat, gemaakt van materiaal dat de stroom goed kan geleiden.

Van welke materialen zijn de {{aders}} aan de binnenkant van de LS-kabels gemaakt? 

***Klik aan.***



## Lagen van een laagspanningskabel

Een LS-kabel bestaat uit verschillende lagen. Als je een {{aftakmof}} maakt, moet je de laagspanningskabel {{aanpellen}}. Dat betekent dat je voorzichtig alle lagen van de laagspanningskabel blootlegt.  

***Klik op de woorden voor meer informatie.***

## Drie faseaders en een nulader

In een laagspanningskabel zitten vier hoofdaders die van belang zijn voor een huisaansluiting: een rode, een gele, een blauwe en een geel-blauwe. 
Door drie van deze draden (rood, geel en blauw) loopt stroom richting de meterkast. We noemen dit de faseaders: L1, L2 en L3. De geel-blauwe draad is de {{nulader}}. Deze wordt aangeduid met de letter N.

## Door dik en dun

De doorsnede van een laagspanningskabel kan verschillen van 50 mm² tot 150 mm².
Kies het juiste woord:

De doorsnede bepaalt hoeveel stroom de kabel veilig kan vervoeren zonder oververhit te raken. Hoe XXX de kabel, hoe meer stroom de kabel aankan.

***Wat moet op XXX staan?***

## De huisaansluitkabel: van de laagspanningskabel naar de meterkast

Vanuit de laagspanningskabel ga jij een verbinding leggen met de laatste kabel: de huisaansluitkabel. Deze verbinding noemen we een aftakmof. De huisaansluitkabel komt het huis binnen en wordt in de meterkast gemonteerd.

***Zet de woorden achter de juiste letter.***

## Doorsnede van een huisaansluitkabel

In een huisaansluitkabel vind je vier aders. Dit zijn drie faseaders en één nulader. Ook zit er een {{aardlitze}}. Dat is een flexibele kabel die bedoeld is om een veilige aardverbinding te realiseren.

In een laagspanningskabel zitten **hulpaders**. Maar die hulpaders vind je niet in een huisaansluitkabel. ***Waarom niet?***

## Begrippen uit de elektriciteit

{{Stroom}}, {{spanning}}, {{weerstand}}, {{vermogen}} en {{energieverbruik}}. Allemaal begrippen waarmee jij te maken krijgt. In de natuurkundeles kwamen ze vast al eens voorbij. 

Weet jij nog wat ze betekenen? Voor de zekerheid krijg je nog even een spoedcursus. PeaNUTS!


## Stroom, spanning en weerstand

In de afbeelding zie je een waterleiding met een kraan. Deze afbeelding wordt gebruikt om drie elektrische begrippen uit te leggen. Het beeld laat zien hoe elektrische stroom (hoeveelheid water), spanning (waterdruk) en weerstand (kraan) elkaar beïnvloeden.

Bekijk de afbeelding goed. Wat gebeurt er met de waterdruk (spanning) als je de kraan bijna helemaal dichtdraait?

## Spanning

Spanning is druk. Zonder Spanning is er geen stroom. We kennen {{gelijkspanning}} en {{wisselspanning}}. Op het hele Nederlandse energienet staat wisselspanning. Een batterij, accu of zonnepaneel heeft gelijkspanning. Zonnepanelen leveren gelijkspanning.



***Wat heb je nodig om een apparaat in huis, dat werkt op wisselspanning, aan te sluiten op de zonnepanelen?***

## Netspanning

{{Netspanning}} is de spanning die thuis uit het stopcontact komt. Dit is laagspanning van 230 óf 400 volt. Hoe zit dit?
In de huisaansluitkabel zitten drie faseaders (L1, L2 en L3) en een nulader (N). Bij huizen met een 1-fase-aansluiting zitten één faseader (L1, L2 of L3) en de N aangesloten in de meterkast. Uit de stopcontacten komt 230 volt. Je ziet deze op foto 1. Dat noemen we {{fasespanning}}. 

Bij huizen met een 3-fase-aansluiting, ook wel {{krachtstroom}} genoemd, zitten drie faseaders (L1, L2 en L3) en de N aangesloten in de meterkast. Speciale krachtstroomstopcontacten in deze huizen kunnen een spanning van 400 volt aan. Je ziet deze op foto 2. Dat noemen we {{lijnspanning}}.

###### Links: Normaal stopcontact (fasespanning), Rechts: Krachtstroomstopcontact (lijnspanning)

## Stroom

Welke zinnen over het begrip stroom zijn juist?

## Weerstand

Je drinkt water. Hoe snel gaat dat? 

Kijk naar de drie glazen en sleep de bijbehorende letters van langzaam (boven) naar snel (onder).

## Vermogen

{{Vermogen}} is de hoeveelheid energie die per seconde wordt omgezet. Een gloeilamp zet bijvoorbeeld elektrische energie om in licht en warmte. We meten het vermogen in {{watt}} oftewel in joules per seconde. 1 watt = 1 joule per seconde.
Het vermogen van een föhn is 1000 Watt. 

***Wat betekent dat?***


## Energieverbruik

Fay wil slimmer met energie omgaan en besluit haar […] te gaan verlagen. Ze leest over manieren van […] en vervangt vervolgens een groot deel van haar […] door […]. En dat werkt! Aan het eind van de maand is haar elektriciteitsrekening een stuk lager. Fay ontmoet haar vriendin Selma op een feestje en vertelt trots haar verhaal. Selma vraagt: ‘En wat doe je nu met de lampen die je nog niet vervangen hebt?’ Fay: ‘Die laat ik uit. Daar bespaar ik het meeste […] mee!’

***Sleep de woorden in de juiste volgorde, van boven naar onder.***

## Weten én meten!

Je weet nu wat energieverbruik is. Maar je wilt je energieverbruik óók kunnen meten. Want iedereen moet de hoeveelheid energie die hij verbruikt ook betalen. 
De hoeveelheid energie die je verbruikt, kun je aflezen op de elektriciteitsmeter. En die vind je in de meterkast. Laten we die kast eens even induiken!


## Een kijkje in de kast

**Bekijk het filmpje.**

## Wat vind je waar?

***Zet de woorden achter de juiste letter.***

## Zoom in!

Bekijk de afbeelding. Je ziet hier het elektriciteitsgedeelte van de meterkast. 

***Op welke twee manieren kan een hoofdzekering in de huisaansluitkast kapot gaan?***

## Slim!

Bekijk het filmpje.

Welke voordelen van de slimme meter zijn waar?

## Vergelijk!

Vergelijk de foto van de hoofdaansluiting met de schematische tekening. Bedenk voor jezelf welke weg de stroom aflegt vanaf de laagspanningskabel op straat.